به نقل از پوریا ناظمی: انتشار گزارش در بی بی سی فارسی به نقل از ساینس اینسایدر، (بخشی از وب سایت خبری مجله ساینس) با عنوان «سهم ایران در انتشار مقاله های علمی تقلبی» بار دیگر فضایی را به وجود آورد که ما به خود یادآور کنیم که چقدر موجودات شریری هستیم. توجه به نقشه ارایه شده در این متن که بخشی از تحلیل بی بی سی بر آن بنا شده است نشان دهنده آن است که به طور متوسط از هر ۶ ایرانی محقق یک نفر متقلب است. آیا واقعا ما در این حد سقوط کرده ایم؟
من مفصل تر در این باره می نویسم اما چند فکت کوتاه را باید در نظر داشت. در اینکه در ایران بسیاری از مقاله ها دارای مشکل اساسی هستند و گاهی به طور عمدی و بسیاری از اوقات به طور سهوی خطاهایی که می توان آن ها را بالقوه در رده دستبرد فکری رده بندی کرد در مقاله ها ظهور می کنند. اما این دلیل نمی شود که صورت مساله را تغییر دهیم. این گزارش که گزارش اصلی ساینس نیست و در واقع نتیجه تحقیقی است که دو محقق به نام های Daniel T. Citron و Paul Ginsparg در PNAS منتشر شده کرده اند. این تحقیق درباره نتایج بررسی های نرم افزاری از مقاله های ثبت شده در آرکایو و علامت گذاری موارد مشکوک به همپوشانی متنی بدون ارجاع به متن اصلی است که می تواند نشانه ای از دستبرد فکری یا به زبان عامیانه تر تقلب علمی در نظر گرفته شود. نتیجه این تحقیق بارها تاکید می کند این موارد مشکوک به این مساله هستند. تفاوت زیادی بین مقاله تقلبی و مقاله هایی که به طور بالقوه دارای خطا در رعایت اصول نگارش علمی و رعایت حقوق معنوی است وجود دارد. (به معنی مقاله تقلبی در زبان عام که مخاطب بی بی سی است دقت کنید. مخاطب عام با دیدن این کلمه چه برداشتی می کند؟ یعنی مقاله ای دروغین که واقعیت ها را جابجا کرده است. حداقل کار، دست کاری در اطلاعات و دروغ گفتن است در حالی که در زبان علمی آنچه Plagiarism خوانده می شود بازه وسیعی دارد. شما اگر از مقاله تایید شده خودتان یک جمله را حتی با تغییر فرمت جمله باز نشر کنید و رفرنس آن را فراموش کنید اصافه کنید مرتکب این تخلف شده اید. اگر زمانی که در حال نوشتن مقاله ای هستید و برای اطمینان از اینمه صورت یک قضیه را درست به زبان انگلیسی می نویسید به سراغ یک کتاب مرجع بروید و صورت قضیه ای ساده و ابتدایی را عینا کپی کنید – نه راه حل و نه تحلیل و فقط صورت قضیه – و به متن اصلی ارجاع ندهید ممکن است مرتکب تخلف شده باشید. هزار راه مختلف وجود دارد که شما به طور معصومانه ای مرتکب تخلفاتی شوید که هیچ تاثیری هم بر محتوای کار ندارد)
نقشه ای که مورد تاکید و بررسی آماری بی بی سی قرار گرفته است به عمد در تحقیق اصلی وجود ندارد دلیل این که این نقشه وجود ندارد این است که به گفته نویسندگان این تحقیق به نویسنده گزارش ساینسس اینسایدر: «همپوشانی هایی که در این تخقیق به آن استناد شده الزاما به معنی بروز تقلب نیستند» نقشه مورد استدلال را ساینس اینسایدر با حذف کشورهایی که زیر ۱۰۰ مقاله ثبت کرده اند تهیه کرده است و در آن مواردی که این نرم افزار آ نها را علامت زده به نسبت کل مقالات ثبت شده در آرکایو تعیین کرده است. با چنین وضعیتی «تعداد ۱۶۴ مقاله از ۱۰۵۴ مقاله ثبت شده در آرکایو در بازه زمانی مورد نظر که محققانش شهروند ایران بوده اند، در بررسی انجام شده با نرم افزار و در مورد تشابه متن با مقاله های دیگر ثبت شده در این پایگاه به عنوان موارد مشکوک به کپی برداری بخشی از متن علامت خورده اند» در بلغارستان این عدد حدود ۲۰ درصد در ژاپن ۶ درصد و در آمریکا کمتر از ۵ درصد است.
در نتیجه گیری مقاله اصلی، مولفان تاکید کرده اند بخشی از این روند را باید به فرهنگ حاکم بر سیستم آموزشی دانشگاهی در کشورهای مختلف مربوط دانست.
در اینکه ما با پدیده تقلب علمی مواجهیم شکی وجود ندارد اما بزرگنمایی غیر واقعی در مورد خبرهایی که بر علیه ما است کمکی به حل ماجرا نمی کند. یکی از دلایلی که اگر همه این موارد درست باشد و همه موارد مشکوک واقعا تقلب از آب دربیاید این است که سابقه علم مدرن در ایران بسیار اندک است. برخی معتقدند سابقه حضور ما در دنیای علم نوین کمتر از ۳ دهه است. در این بین ما با هزار و یک مشکل از تورم دانشگاه تا دانشجو و مدرک گرایی و نا آگاهی دانشجویان و بخشی از هیات علمی هم مواجهیم. چند دانشگاه ما برای دانشجویان دوره های اجباری روش های مقاله نویسی گذاشته اند؟ ممکن است آمار واقعی تقلب در بازهر علم بسیار بیشتر از این عدد باشد (حداقل در بخش تحقیقات غیر منتشره در ژورنال های رسمی برداشت غیر آماری من این سایت که این عدد خیلی بالاتر است) اما برای حل مشکل ابتدا باید آن را شناخت و درست منتقل کرد.
در اینکه برخی تقلب می کنند شکی نیست اما این خود شیطان انگاری بدون توجه به واقعیت ها و فکت ها همان اندازه خطرناک است که خود مقدس بینی.
در ضمن به قولی گر حکم شود که مست گیرند، در شهر هر آنکه هست گیرند.
آیا گزارش بی بی سی فارسی نمونه ای از کپی برداری و تقلب نیست؟ در هیچ جای این گزارش به مقاله اصلی ارجاع نشده و حتی نام نویسنده های آن آورده نشده است.
اصل مقاله در Arxive
گزارش ساینس اینسایدر از این مقاله
گزارش بی بی سی فارسی از گزارش ساینس اینسایدر
